Rodzaje włókien mięśniowych

Tkanka mięśniowa jest najliczniej reprezentowaną strukturą w ludzkim organizmie. Może ona stanowić nawet do 48% masy ciała dorosłego człowieka. Jej najważniejszą cechą jest zdolność do kurczenia się. To właśnie dzięki tej predyspozycji mięśni możemy się poruszać i wykonywać wszelkie czynności ruchowe. W ludzkim organizmie występują 3 rodzaje tkanki mięśniowej:

• Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa – zbudowane są z niej mięśnie, których funkcjonowanie możemy świadomie kontrolować, na przykład mięsień dwugłowy ramienia. Dzięki nim możemy realizować czynności ruchowe oraz utrzymywać wyprostowaną postawę ciała.
• Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana sercowa – zbudowane jest z niej serce. Jest to mięsień, na którego działanie nie mamy bezpośredniego wpływu. Cechuje się bardzo wysoką odpornością na zmęczenie.
• Tkanka mięśniowa gładka – wchodzi w skład mięśni wyścielających układ pokarmowy, wydalniczy, oddechowy oraz krwionośny. Na ich funkcjonowanie nie mam wpływu – działają niezależnie od naszej woli.

Budowa mięśnia Podstawowymi składowymi budującymi mięśnie poprzecznie prążkowane są włókna mięśniowe. Każde z nich z zewnątrz otoczone jest przez błonę podstawną natomiast od środka wyściela je błona komórkowa. Wnętrze włókien mięśniowych wypełnia specyficzny rodzaj cytoplazmy, tak zwana sarkoplazma. Ponadto wewnątrz nich znajdują się liczne włókienka kurczliwe – mikrofibryle. Tworzą je dwa specjalne białka – miozyna i aktyna. W skład włókien mięśniowych wchodzą także elementy znajdujące się w „typowej” komórce zwierzęcej. Należą do nich przede wszystkim mitochondria oraz jądra komórkowe. Warto również zaznaczyć, iż ilość włókien mięśniowych występująca w ludzkim organizmie kształtuje się już na poziomie życia płodowego. Włókna mięśniowe znajdujące się w ciele człowieka dzieli się na: wolnokurczliwe i szybkokurczliwe. Włókna mięśniowe wolnokurczliwe Tradycyjnie zwane są włóknami czerwonymi lub tlenowymi, jednak obecnie w literaturze fachowej oznacza się je jako włókna mięśniowe typu I albo SO. Dzięki wysokiej ilości znajdujących się w nich mitochondriów oraz mioglobiny są predysponowane do wykonywania długotrwałego wysiłku fizycznego. Ich nazwa potoczna – czerwone włókna mięśniowe, bierze się stąd, iż wysoka zawartość mioglobiny barwi je właśnie na czerwono. W tym rodzaju włókien mięśniowych energia jest czerpana głównie z procesów metabolicznych tlenowych. Cechują się one małą średnicą, a co za tym idzie generują niewielką siłę skurczu. Ponadto wyróżnia je także umiarkowana ilość miofibryli w włóknie oraz niska zawartość glikogenu. Aby do pracujących mięśni mogła być dostarczona odpowiednia dawka tlenu, włókna mięśniowe wolnokurczliwe charakteryzują się wysokim poziomem unaczynienia (kapilaryzacji). Cechą szczególną tego rodzaju włókien mięśniowych jest bardzo długi czas skurczu, stąd też bierze się ich nazwa – wolnokurczliwe. Ze względu na swoją przystosowanie do wykonywania długotrwałego wysiłku fizycznego, w ciele człowieka występują one głównie w mięśniach, które w czasie doby funkcjonują przez długi okres czasu, na przykład w mięśniu płaszczkowatym. Włókna mięśniowe szybkokurczliwe Ze względu na niską zawartość mioglobiny zwane również białymi. Charakteryzują się bardzo krótkim czasem skurczu, co znalazło odzwierciedlenie w ich nazwie – włókna mięśniowe szybkokurczliwe. Warto również zaznaczyć, iż siła ich skurczu jest średnia lub duża. Cechują się one także wyższą niż w przypadku włókien mięśniowych wolnokurczliwych podatnością na zmęczenie. W ludzkim organizmie wyróżniamy dwa rodzaje włókien mięśniowych szybkokurczliwych:

• odporne na zmęczenie (tlenowo – glikolityczne; typu IIA lub FOG)
• podatne na zmęczenie (glikolityczne; typu IIX lub FG)

Oba wymienione typy charakteryzują się średnią (IIA) i małą (IIX) kapilaryzacją (unaczynieniem). Na podobnym poziomie ukształtowała się również zawartość tłuszczów obojętnych znajdujących się w mięśniach: średnia – włókna IIA, mała – włókna IIX. We włóknach typu IIA zachodzą przemiany metaboliczne tlenowo – beztlenowe, natomiast we włóknach IIX dominują już głownie procesy beztlenowe. Ze względu na siłę, którą generują cechują się dużą średnicą włókien oraz znaczną ilością miofibryli w poszczególnych włóknach mięśniowych. Włókna mięśniowe szybkokurczliwe występują przede wszystkim w mięśniach, które wykonują wiele dynamicznych czynności, na przykład w mięśniu piszczelowym przednim.