Rodzaje stawów

Stawy stanowią jedyne w pełni ruchome połączenia pomiędzy kośćmi występujące w ludzkim organizmie. W nomenklaturze anatomicznej nazywane są połączeniami maziowymi. Stawy charakteryzują się znacznie bardziej złożoną budową niż ścisłe połączenia kości. W każdym z nich znajdziemy: jamę stawową, torebkę stawową oraz powierzchnie stawowe. Stawy możemy skategoryzować zarówno pod względem morfologicznym, jak i czynnościowym.

Podział morfologiczny

Podstawowym kryterium podziału morfologicznego stawów jest ilość kości wchodząca w skład poszczególnych stawów. W związku z tym, w ujęciu morfologicznym stawy dzielimy na proste i złożone. W stawach prostych łączą się ze sobą jedynie dwie kości. Takimi stawami są między innymi stawy międzypaliczkowe, stawy ramienne oraz stawy biodrowe. Z kolei stawy złożone tworzą więcej niż dwie kości. Do takich stawów zalicza się takie stawy jak staw łokciowy, staw kolanowy, a także staw skokowy górny.

Podział czynnościowy

Przy podziale czynnościowym stawów, a więc uwzględniając ruchy, które wykonują, dzielimy je na stawy jednoosiowe, dwuosiowe oraz wieloosiowe. Zakwalifikowanie stawu do którejś z wyżej wymienionych grup zależy od ilości osi wzdłuż których wykonywany jest ruch. Należy zaznaczyć, iż na ilość osi ruchu wpływa ukształtowanie powierzchni stawowych. Ponadto kierując się przy podziale stawów ilością osi ruchu wyróżniamy stawy o jednym, dwóch lub trzech stopniach swobody.

Stawy jednoosiowe

Wyróżniamy trzy rodzaje stawów jednoosiowych:

• Stawy zawiasowe – główka stawu ma najczęściej kształt walca lub bloczka, natomiast panewka stawu stanowi jej negatyw. W stawach zawiasowych zachodzą ruchy zginania lub prostowania. Przykładem stawów zawiasowych są stawy międzypaliczkowe.
• Stawy obrotowe – główka stawu ma kształt cylindra, który styka się bokiem z wklęsłą panewką stawową. Przykładem takiego stawu jest między innymi staw promieniowo-łokciowy bliższy.
• Stawy śrubowe – w tych stawach zachodzi zarówno ruch obrotowy, jak i posuwisty wzdłuż osi podłużnej. Tego rodzaju stawem jest staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy.

Stawy dwuosiowe

W ludzkim organizmie występują dwa rodzaje stawów dwuosiowych:

• Stawy kłykciowe – główka stawu ma kształt eliptyczny (jajowaty), natomiast panewka stawu jest wklęsła w obu osiach. Taka budowa stawu pozwala na wykonywanie ruchów w dwóch prostopadłych do siebie osiach. Przykładem tego rodzaju stawów jest staw promieniowo-nadgarstkowy.
• Stawy siodełkowe – obie powierzchnie stawowe mają kształt siodła, stąd też wzięła się nazwa tego stawu. Każda z powierzchni stawowych jest wypukła w jednej płaszczyźnie, a wklęsła w drugiej. Taka budowa stawu pozwala na wykonywanie ruchów do przodu i do tyłu oraz na boki.Do tego rodzaju stawów zalicza się staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.

Stawy wieloosiowe

Wyróżniamy zaledwie jeden rodzaj stawów wieloosiowych:

• Stawy kuliste – główka stawu stanowi część kuli, natomiast panewka stawu jej negatyw. Od głębokości panewki oraz wielkości powierzchni stawowych zależy stopień ruchomości w obrębie danego stawu. Stawy o dużej ruchomości nazywane są stawami kulistymi wolnymi, natomiast o małej ruchomości, stawami kulistymi panewkowymi. Przykładem stawu kulistego jest między innymi staw ramienny (staw kulisty wolny) oraz staw biodrowy (staw kulisty panewkowy).

Inne rodzaje stawów

Poza stawami jednoosiowymi, dwuosiowymi oraz wieloosiowymi w ludzkim organizmie wyróżniamy również dwa inne rodzaje stawów. Należą do nich:

• Stawy płaskie – charakteryzują się niewielką ruchomością ograniczoną przez więzadła i torebki stawowe. Przykładem stawu płaskiego jest staw krzyżowo-biodrowy.
• Stawy nieregularne – zalicza się do nich wszystkie stawy o nieregularnych powierzchniach stawowych. Ruch w nich jest możliwy tylko poprzez znajdującą się w ich obrębie chrząstkę śródplazmatyczną. Do tego rodzaju stawów zalicza się staw mostkowo-obojczykowy.

Plany treningowe ze wsparciem trenera: Wypróbuj