Przegląd napojów izotonicznych

Czym jest napój izotoniczny?

Napój izotoniczny to płyn, który ma takie samo stężenie stałych składników (osmolalność) jak stężenie płynów ustrojowych naszego ciała. Dzięki tej właściwości napój izotoniczny optymalnie się wchłania. Woda, która jest hipotoniczna wchłania się szybciej od napoju izotonicznego, ale wzmaga też produkcję moczu oraz powoduje spadek stężenia sodu we krwi (rozcieńcza ją). Soki natomiast są hipertoniczne i wchłaniają się najwolniej, zalecane są zatem raczej jako uzupełnienie energii niż nawadnianie organizmu.

Pojęcie osmolalności

Osmolalność płynów ustrojowych wg różnych źródeł waha się w granicach 275-295 mOsm/kg. Wraz z wykonywanym wysiłkiem osmolalność nieco wzrasta z uwagi na postępujące odwodnienie i pojawiające się produkty przemiany materii i osiąga wtedy wartość ok. 300-310 mOsm/kg.

Kryteria dla napojów izotonicznych

Wg Europejskiej Komisji ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów napoje mogą być uznane za izotoniczne jeżeli spełniają wszystkie poniższe kryteria:

1. osmolalność napoju powinna się zawierać w przedziale 270 – 330 mOsm/kg

2. kaloryczność napoju powinna wynosić od 80 kcal/1000 ml do 350 kcal/1000 ml

3. przynajmniej 75% energii powinno być dostarczone z cukrów z wysokim indeksem glikemicznym

4. powinny zawierać od 460 mg/l do 1150 mg/l sodu

Przyjrzyjmy się składom popularnych w Polsce napojów opisywanych przez producentów jako izotoniczne.

Jak widać nie na każdej etykiecie producent podaje osmolalność napoju. Ponadto deklarowana osmolalność nie zawsze pokrywa się z rzeczywistą osmolalnością (o czym można się przekonać zanosząc próbkę napoju do laboratorium i wykonując badanie). Zwykle osmolalność ta jest wyższa niż deklarowana, w związku z czym napój nie jest izotoniczny a hipertoniczny. Niestety tutaj pozostaje nam zawierzyć producentom, bo przecież nie będziemy za każdym razem testować napoju pod względem tego parametru.

Jeżeli chodzi o kaloryczność napojów to wszystkie mieszczą się w normie Europejskiej Komisji. Wyższa kaloryczność jest korzystniejsza, jeżeli zależy nam na uzupełnieniu zasobów energii już podczas wysiłku. Jeżeli natomiast odchudzamy się i liczymy każdą spożytą kalorię wybierzmy napój, który ma ich mniej.

UWAGA! Istnieją napoje dla sportowców, które mają 0 kalorii. Nie są to jednak napoje izotoniczne, ponieważ z uwagi na brak węglowodanów nie mają one prawa mieć osmolalności odpowiadającej płynom ustrojowym.

Zawartość sodu we wszystkich prezentowanych napojach kształtuje się na odpowiednim poziomie. Obecność sodu w napoju jest pożądana z uwagi na to, iż tracimy ten pierwiastek z potem, dlatego dla zachowania równowagi elektrolitowej należy go uzupełniać najlepiej na bieżąco.

W napojach dla sportowców możemy też znaleźć inne witaminy i składniki mineralne takie jak potas, wapń, magnez, chlor i witaminy z grupy B. Nie ma jednak regulacji, które mówiłyby o tym, że takie składniki muszą się znajdować w napoju izotonicznym. Mając do wyboru dokładnie taki sam napój z dodatkowymi witaminami oraz bez nich warto wybrać ten z witaminami, jednak nie powinno być to głównym wyznacznikiem, którym będziemy się kierowali przy zakupie.

W napojach izotonicznych występują również inne składniki, takie jak sztuczne dodatki (konserwanty, barwniki, aromaty, stabilizatory). W wymienionych wyżej napojach najmniej tych substancji zawierały napoje Gatorade oraz Isostar. Ich skład wydaje się zatem być najbardziej naturalny.W napoju 4Move zamiast sztucznych słodzików wykorzystywana jest Stevia czyli naturalny słodzik pozyskiwany z rośliny o tej samej nazwie.

Jak widać, trudno jednoznacznie podjąć decyzję, który napój jest najlepszy. Warto zwracać uwagę na etykiety i kierować się składem. Nie bez znaczenia pozostaje także smak, ponieważ jeśli napój nie będzie nam odpowiadał to po prostu nie będziemy chcieli go pić. Istotna jest również cena, ponieważ jeżeli trenujemy kilka razy w tygodniu to zakup takich napojów na pewno wpłynie na nasz budżet.